3 Tips om vaker voor jezelf te kiezen
Begrijp mij niet verkeerd. Er is een groot verschil tussen voor jezelf kiezen en egoistisch zijn. Je hoeft geen botte lul te worden en nooit meer aan een ander te denken. Maar je mag best vaker kiezen voor wat je zelf wilt. En niet alleen doen voor wat een ander van je verwacht dat je. Bovendien geloof ik er sterk in dat je ook beter voor anderen kan zorgen, wanneer je zelf gelukkig bent en aan je eigen behoeften en wensen prioriteit geeft.
Even een voorbeeld…
Iedereen heeft denk ik wel eens zo’n moment gehad. Dat je eigenlijk geen zin had om naar die ene verjaardag te gaan van een goede vriendin. Je ziet er erg tegenop. Zeker na die drukke week op werk, waarna je eigenlijk alleen maar behoefte hebt aan rust en even lekker thuis op de bank zitten. Maar ja, je hebt al ja gezegd én het is echt een goede vriendin, dus je gaat toch. Uiteindelijk is het een prima leuke avond, maar daarna ben je nog moeier dan ervoor. Het kost je weer een dag om daarvan bij te komen. En dan is het weekend alweer voorbij.
Dit is nu typisch zo’n voorbeeld waarin je ook voor jezelf had kunnen kiezen. Maar waarin het super moeilijk is om dat te doen. Je had je vriendin kunnen opbellen en kunnen uitleggen dat je een superdrukke week hebt gehad en écht even wat tijd voor jezelf nodig hebt. En dat je graag samen haar verjaardag nog een keer viert, maar dan wanneer je wél de energie hebt om haar je volledige aandacht en enthousiasme te kunnen geven. Dat is eerlijker naar je vriendin toe, maar ook eerlijker naar jezelf. En wanneer je goede vrienden bent weet ik zeker dat jouw vriendin het begrijpt. Toch bel je waarschijnlijk niet snel af.
Maar verplaats je eens in haar positie. Zou jij willen dat jouw vriendin haar laatste restje energie en enthousiasme bij elkaar schraapt om naar jouw verjaardag te komen? Of gun je haar liever een avondje rust en vier je samen nog een keer een-op-een jouw verjaardag, wanneer zij weer helemaal opgeladen is en vol energie en enthousiasme zit? Ik zou voor het laatste kiezen in ieder geval. En hopelijk kan ik je na het lezen van dit artikel overtuigen waarom het soms beter is om óók even voor jezelf te kiezen. Hoe moeilijk dat soms ook is!
Ik geef je hieronder een aantal voorbeelden van veranderingen die mij hebben geholpen tijdens mijn burn-out herstel. In het snelle gejaagde leven van tegenwoordig kunnen deze tips ook jou helpen om vaker voor jezelf te kiezen!
Maar ook als je geen last hebt van een burn-out, is het soms lastig om voor jezelf te kiezen.
1. Vaker nee zeggen
De grootste inkopper, maar tegelijkertijd voor veel mensen ook de moeilijkste. Voor mij in ieder geval wel. Voordat ik thuis kwam te zitten was ik eigenlijk overal bij. Geen verjaardag, borrel, maar ook geen taak op werk waar ik nee tegen zei. Mijn agenda had immers nog wel een gaatje vrij, dus dat moest er nog wel tussen passen.
Uiteindelijk leidde dat er bij mij toe dat mijn agenda vol stond met van alles en nog wat. Maar of de dingen ertussen stonden waar ik energie van kreeg en waar ik blij van werd? Niet genoeg. Doordat ik ja bleef zeggen op alles wat er op mijn pad kwam, verloor ik uit het oog wat voor mij nu echt belangrijk was. En doordat mijn agenda zo vol stond had ik ook geen tijd om na te denken over wát ik dan wel wilde doen. Een cirkeltje wat maar rond en rond bleef gaan, totdat ik niet meer kon.
Herkenbaar? Gelukkig kun je nog ingrijpen voordat je zoals ik een burn-out kreeg!
Tijd inplannen in je agenda
Ik heb gemerkt dat het belangrijk is om in je agenda ook tijd in te plannen die je helemaal voor jezelf hebt. Het kan om te beginnen een half uurtje per dag zijn. Als je maar even ongestoord iets voor jezelf kan doen. Voor mij werkt het om het ook echt in mijn agenda te zetten. Op die manier word ik eraan herinnerd én plan ik er ook niet snel andere afspraken overheen.
Zelf vind ik het fijn om aan het begin van de week een weekplanning te maken. Hier plan ik afspraken in, deel ik de tijd in die ik aan werk besteed, maar ook tijd waarin ik kan chillen. Soms plan ik heel bewust een hele middag vrij. Bijvoorbeeld omdat ik de dag ervoor een aantal zware afspraken na elkaar heb. Ook zie ik dankzij deze weekplanning in één keer of ik genoeg afwisseling heb tussen werk, leuke dingen en tijd voor mezelf.
Nu weet ik dat niet iedereen de luxe heeft om werkuren zo flexibel in te kunnen delen. Probeer dan in je vrije tijd in ieder geval bewust tijd voor jezelf in te plannen. En ook op de dagen dat je aan het werk bent kun je proberen om wat tijd voor jezelf in te plannen. Begin bijvoorbeeld ‘s ochtends met wat vroeger opstaan. Probeer even een kwartiertje rustig koffie te drinken in plaats van je gehaast klaar te maken voor je werk. Of maak na je werk een wandeling om even je gedachten op een rijtje te krijgen. Het helpt mij in ieder geval om meer te ontspannen en om beter geconcentreerd aan mijn werk te kunnen gaan!
Niet direct beslissen, maar even bedenktijd vragen
Als je mij vroeger spontaan had gevraagd of ik zin had om mee te gaan naar een feestje, dan was mijn antwoord meteen: ‘ja, leuk!’. Maar als ik er dan even goed over nadacht, bedacht ik mij dat het eigenlijk helemaal niet uit kwam. Dat ik eigenlijk nog allerlei klusjes in huis had liggen die ik wilde doen. Of dat het niet handig was omdat ik de dag erna fit wilde zijn om te kunnen sporten.
Hetzelfde geldt voor mijn werk. Als een collega vroeg of ik hem kon helpen met een bepaalde taak, dan zei ik altijd direct ja. Terwijl ik nog heel veel opdrachten had liggen voor mezelf, die óók af moesten. Of dat het eigenlijk een taak was waar ik helemaal niet zoveel van af wist. En waar beter een andere collega bijgehaald kon worden.
Maar vervolgens zat ik er voor mijn gevoel aan vast, omdat ik ‘ja’ had gezegd. In plaats daarvan antwoord ik nu dus niet meer met ‘ja’, maar met de vraag of ik er even over mag nadenken? Het gaat bij mij zelfs zo ver dat ik een post-it in mijn notitieboekje heb geplakt met: ‘nee zeggen’. Op die manier word ik er altijd aan herinnerd om voor mezelf te kiezen. Het klinkt als een kleine verandering, maar het maakt een wereld van verschil.
Standaard ‘misschien’ antwoorden op uitnodigingen
Wat verder nog een tactiek is die mij erg geholpen heeft is aangeven dat ik misschien aanwezig ben bij evenementen. Je kunt dit vergelijken met de knop ‘misschien’ op Facebook of ‘tentative’ bij je Outlook agenda. Als ik een uitnodiging krijg, geef ik aan dat het mij heel leuk lijkt maar dat ik nu nog niet zeker weet of ik wel kan. Ik leg dan mijn situatie uit en dat ik het soms nog lastig vind om mijn energieniveau goed in te schatten. Vaak spreek ik dan ook af of iemand voor een bepaalde tijd wil weten of ik er wel of niet bij ben, bijvoorbeeld in verband met inkopen doen of reserveren van een tafel.
Je zou bijvoorbeeld kunnen aangeven als je een uitnodiging krijgt dat je een drukke week hebt op je werk en niet zeker weet hoe je je op zaterdag voelt. Of dat je al een paar andere afspraken hebt staan die dag en niet goed weet of je het wel redt. Op die manier kun je rustig je agenda nakijken en zien of je écht tijd en energie hebt om bij dat feestje of die verjaardag te zijn. En zo is het makkelijker om voor jezelf te kiezen.
Voor mij was het ‘misschien’ zeggen eigenlijk een opstapje naar echt ‘nee’ zeggen tegen dingen. Als ik nu een uitnodiging krijg voor een evenement waarvan ik al weet dat ik er geen energie van krijg, dan zeg ik eigenlijk direct nee. Op die manier zit de uitnodiging ook niet meer in mijn hoofd. Bovendien is het wel zo eerlijk tegenover de organisatie.
2. Prikkels van buiten ‘uit’ zetten
De hele dag worden we ongemerkt gebombardeerd met allerlei prikkels. Wanneer je in de supermarkt loopt. Onderweg naar je werk. Maar ook gewoon in je eigen huis, wanneer je op je telefoon berichtjes en e-mails binnen krijgt. Voor mij betekende het dat ik eigenlijk altijd ‘aan’ stond. Altijd bereikbaar op mijn telefoon, constant allerlei afleidingen van buiten: de muziek uit het café waar ik boven woonde, de drukte op straat en in de supermarkt, het filerijden naar werk. En ik had het eigenlijk helemaal niet door. Totdat mijn leven in één keer tot stil stand kwam en ik mij ziek meldde met een burn-out.
Pas wanneer je jezelf even helemaal afzondert op een rustig plekje zonder telefoon, internet of televisie, dan heb je door hoeveel prikkels je normaal gesproken binnen krijgt. En dat is dus wat ik deed in de eerste maanden dat ik thuis zat. Alle prikkels uit mijn leven bannen. En volledig voor mezelf kiezen.
Telefoon uit en alleen naar buiten op rustige plekken in de natuur. Zo min mogelijk autorijden en proberen om externe prikkels te vermijden. Dat gaf zoveel rust dat ik besloot nooit meer terug te willen naar de enorme prikkel overload die ik gewend was voor mijn burn-out.
Maar ja, we kunnen, en willen, denk ik niet allemaal elke dag in een hutje op de hei gaan zitten. Ik in ieder geval niet. Dus hoe kun je dan toch het aantal prikkels in je dagelijks leven zo minimaal mogelijk houden?
Kritisch kijken naar je Social Media gebruik
Voor mijn burn-out zat ik in tientallen Whatsapp en Facebook groepen. En elke dag kwamen hier tientallen, soms wel honderden berichtjes op binnen. Allemaal geen super belangrijke berichtjes, maar toch las ik alles om niet iets te missen. Ook op Instagram keek ik om de paar minuten. Meer uit gewoonte dan dat er echt iets wereldschokkends gebeurt. Hetzelfde geldt voor LinkedIn. Misschien herken je dit wel?
Ik had eigenlijk nooit door hoeveel stress ik kreeg van Social Media. Totdat ik tijdens mijn burn-out herstel écht niet meer op mijn telefoon wilde kijken. Ik kreeg het Spaans benauwd van alleen al de gedachte aan het rode getalletje bij mijn Social Media accounts. En dit spookte dan ook de hele dag door mijn hoofd. Daarom besloot ik om radicaal te snoeien in mijn Social Media gebruik. Voor mij betekende dit, dat ik uit al mijn Whatsapp groepen stapte. Net als uit alle Facebook groepen. Mijn Instagram verwijderde ik helemaal.
Bovendien verwijderde ik alle Social Media apps van mijn telefoon, met uitzondering van Whatsapp. Ik had aan al mijn Whatsapp groepen laten weten dat ik persoonlijk nog gewoon bereikbaar was. Voor wanneer er iets belangrijks of dringends was. Een verademing!
Voor mij werkte dit ontzettend bevrijdend. Ik raad dus zeker aan om eens kritisch te kijken naar je Social Media gebruik. Ik gebruik inmiddels wel weer wat Social Media, omdat deze onmisbaar zijn voor mijn werk. Maar ik ga er op een heel andere manier mee om dan voor mijn burn-out. Een stuk bewuster!
Meldingen op je telefoon instellen
Wat mij ook erg helpt is om meldingen op mijn telefoon in te stellen, zodat ik gewaarschuwd wordt wanneer ik te lang bezig ben op mijn telefoon. Er zijn verschillende manieren waarop je dit kan doen. Zo is er op de iPhone de mogelijkheid om je schermtijd bij te houden en hier ook meldingen op in te stellen. Zelf heb ik deze mogelijkheid nog nooit gebruikt, maar ik kijk wel regelmatig naar mijn schermtijd en pas mijn telefoongebruik aan wanneer ik zie dat het toeneemt.
Voor mij werkt het namelijk goed om een timer in te stellen, gewoon een soort wekker. Dat doe ik ook als ik aan het werk ben en dus ook als ik iets op Instagram aan het doen ben. Van tevoren bepaal ik dan dat ik bijvoorbeeld een half uurtje bezig ga met reacties die ik heb gekregen en als de wekker dan gaat leg ik mijn telefoon ook weg. Inmiddels heb ik genoeg discipline om het ook zonder wekker te kunnen, maar voor het gemak zet ik vaak toch een wekkertje. Voor je het weet zit je toch ineens weer te scrollen door je tijdlijn!
Naast het instellen van meldingen, kan het juist ook heel fijn zijn om juist meldingen uit te zetten. Ik heb bijvoorbeeld standaard mijn geluid én trilfunctie van mijn telefoon uitstaan, tenzij ik weet dat ik gebeld kan worden voor iets belangrijks. Ook heb ik meldingen uitgezet op mijn beginscherm, zodat niet de hele tijd mijn telefoon oplicht bij elk berichtje dat ik binnen krijg. Het hangt denk ik van je persoonlijke voorkeur af wat voor jou goed werkt. Maar het is zeker de moeite waard om eens te kijken naar je instellingen op je telefoon.
Af en toe even offline gaan
Tijdens mijn burn-out herstel heb ik op een bepaald moment overwogen om mijn smartphone in te ruilen voor een ‘ouderwetse’ telefoon, zonder internet. Ik weet dat er meer mensen zijn die dit doen én die er heel gelukkig mee zijn. Uiteindelijk heb ik toch mijn iPhone gehouden, omdat ik het toch wel heel praktisch vind om de weg te kunnen vinden of even geld over te kunnen maken.
Maar wat mij wel heeft geholpen om vaker voor mezelf te kiezen, is om af en toe mijn telefoon helemaal uit te zetten en weg te leggen. Even ‘offline’ gaan. En dan ook niet stiekem mijn e-mail checken op de computer natuurlijk, maar echt even alles uit laten staan. Soms een paar dagen lang, soms op bewuste momenten op de dag. Het geeft mij echt een moment van rust, dat ik weet dat ik niet gestoord kan worden.
Ik heb gemerkt dat dit het beste werkt wanneer je meerdere dagen achter elkaar even ‘offline’ bent. Het duurt namelijk even om te wennen. Je zou het bijvoorbeeld eens op vakantie kunnen proberen. Is deze stap nog net iets te groot, dan kun je bijvoorbeeld voor jezelf instellen dat je overdag alleen tussen 10.00 uur en 20.00 uur bijvoorbeeld ‘online’ bent. Je kunt dit op je iPhone instellen door ‘Niet storen’ in te schakelen. Op die manier weet je dat je niet gestoord kan worden en hoe raar het ook klinkt: het werkt echt!
3. Iets doen waar je gelukkig van wordt
De laatste en meest belangrijke tip die ik je kan meegeven is deze: zoek uit waar je gelukkig van wordt en doe dit zoveel mogelijk! Er is denk ik geen betere manier om voor jezelf te kiezen. Misschien weet je al wat jou gelukkig maakt, maar misschien moet je er nog achter komen. Voor mij was dit in ieder geval het allermoeilijkste om uit te zoeken. Want hoe weet je nou wat je leuk vindt? En waar je energie van krijgt?
Bij mij bleek dit bijvoorbeeld koken te zijn. Hoe zeer ik er ook door heen zat of een dag had met nul energie. Toch werd ik er elke keer weer blij van een lekker recept in elkaar te draaien en, de ene keer wat uitgebreider dan de andere keer, te koken. Maar ook bijvoorbeeld schrijven bleek iets te zijn waar ik elke dag uit mezelf mee bezig was. Eerst in dagboekjes en aantekeningen boekjes, en later in deze blog. Het geeft mij heel veel energie om de gedachtenstroom in mijn hoofd op papier te zetten. Ook al leest niemand het, toch word ik er blij van.
En zo bleken er nog veel meer dingen te zijn waar ik energie van kreeg: lezen, wandelen, yoga, met video’s en fotografie bezig zijn, lekker thuis rommelen, met mijn moestuintje bezig zijn, mijn website en social media accounts opzetten. Allemaal dingen die ik in mijn achterhoofd wel wist, maar als puntje bij paaltje kwam had ik het je een paar jaar geleden niet zo kunnen opnoemen waar ik nu gelukkig van werd. En vrijwel niets van dit alles kwam terug in het leven dat ik leidde voordat ik uitviel met een burn-out.
Plan niets in en kijk wat er gebeurt
Om erachter te komen waar ik gelukkig van word, ben ik gewoon gaan kijken naar wat ik uit mezelf ging doen tijdens mijn burn-out herstel. Niet de dingen die ik van mezelf moést doen, zoals de was, opruimen of boodschappen doen. Nee, de dingen die ik uit mezelf ging doen omdat ik er blij van word. Bijvoorbeeld omdat ik het interessant vind, er meer van wil weten en er beter in wil worden.
Mijn tip is om te proberen om één of meerdere dagen even een helemaal lege agenda in te plannen. En dan kijken wat je uit jezelf gaat doen. Misschien is het wel wandelen, of lekker sporten, of eindelijk weer eens achter de piano kruipen. Mijn ervaring is dat wanneer je vrij bent en je jezelf even geen verplichtingen oplegt, je vanzelf de dingen gaat doen die je blij maken. Het kan ook zijn dat je net even behoefte hebt aan lekker op de bank zitten en een serie kijken. Ook helemaal prima! Als jou dat energie geeft is dat helemaal top.
Probeer dingen uit
Ik heb gemerkt dat ik het moeilijk vond om voor mezelf te kiezen, omdat ik werd tegen gehouden door mijn eigen gedachten. “Dit kan ik vast niet” of “hier heb ik helemaal geen opleiding in gedaan dus dat lukt mij niet”. Of het nu gaat over het soort werk dat ik eigenlijk het liefste wilde doen of hoe ik mijn vrije tijd graag indeelde, altijd was er dat stemmetje in mijn achterhoofd dat voor twijfel zorgde. En er dus ook voor zorgde dat ik in mijn oude routine bleef, hetzelfde soort werk bleef doen en dezelfde dingen in mijn vrije tijd bleef doen.
Totdat ik dat stemmetje begon te herkennen en met hulp van mijn psycholoog er in slaagde om uit mijn oude patronen te breken. Dit heb ik gedaan door op te schrijven wat ik eigenlijk graag wilde doen en te kijken hoe ik daar vanuit mijn huidige positie naartoe kon werken. Én door dat stemmetje in mijn hoofd tot zwijgen te brengen. Want wat is het ergste dat er kan gebeuren als je iets probeert? Dat het niet lukt. En dan is er zeker geen man over boord. Dan heb je namelijk heel veel geleerd, je kan nooit meer denk ‘wat als?’ en het brengt je ongetwijfeld op allerlei nieuwe ideeën.
Zo ben ik deze website begonnen, omdat ik graag wilde schrijven en anderen inspireren. Maar ik durfde nooit de stap te zetten. En ik ben verhuisd naar een klein dorpje, omdat ik graag in de natuur en de rust wilde wonen. Terwijl ik eerder niet weg durfde te gaan uit de stad. Dit laatste is misschien een vrij ingrijpende verandering, maar je kunt natuurlijk ook klein beginnen. Misschien heb je altijd al eens willen schilderen of pottenbakken. Ik zeg: probeer het gewoon! Je ziet het vanzelf wel waar het schip strandt. Als het niets is, kun je altijd weer terug.
Trek je niets aan van anderen
Het is niet altijd makkelijk om voor jezelf te kiezen. Tijdens mijn burn-out herstel heb ik gemerkt dat niet iedereen altijd begrijpt waarom je bepaalde keuzes maakt. Zo heb ik best wat negatieve reacties gehad toen ik vaker nee ging zeggen bijvoorbeeld. Op mijn werk, maar ook privé. Collega’s, vrienden en familie hebben een bepaald beeld van wie je bent en hebben daar bepaalde verwachtingen bij. Zodra je voor jezelf gaat kiezen, klopt het gedrag dat je vertoont niet altijd meer met het beeld dat anderen van je hebben. En dat levert soms frictie op.
Toch hoop ik dat je door kunt zetten en dat je voor jezelf leert kiezen. Ondanks de negatieve reacties of kritiek die je krijgt. Uiteindelijk kun je volgens mij alleen echt gelukkig zijn, als je ook doet waar je zelf gelukkig van wordt. En niet door altijd maar te voldoen aan de verwachtingen van anderen. Gelukkig zijn er ook een heleboel vrienden en familie die wél begrip hebben voor je keuzes en juist respecteren dat je keuzes maakt die jou gelukkig maken. Ook al begrijpen zij die keuzes misschien niet altijd.
Voor mij heeft voor mezelf leren kiezen een heleboel deuren geopend en ook waardevolle contacten en vriendschappen opgeleverd. Ik hoop dat dat voor jou ook gaat gelden!
